Overdenking

TER OVERDENKING  februari-maart 2023

door Ds. Anneke van der Velde

Vertrouwen

Op de drempel van elk nieuw jaar probeer ik een woord te bedenken dat voor mij de leidraad is voor het komende jaar. Voor 2023 is dat het woord ‘vertrouwen’. Vertrouwen dat het wel goed komt, in mijn persoonlijke leven, maar vooral ook met de wereld. Ik hoef u niet te vertellen over de crises die over elkaar heen buitelen, en hoe die het vertrouwen in de mensheid en de toekomst aantasten. Als je niet uitkijkt, raak je erdoor afgestompt als mens. Trek je je terug in je eigen kleine ‘bubbel’ en doe je je ogen en oren dicht voor al het verschrikkelijke nieuws. Niet voor niets bid ik bijna in elke zondagse dienst dat de Eeuwige ons moge behoeden voor onverschilligheid en cynisme. Want dat zou een trieste consequentie zijn; dat we ons niet meer laten raken door wat er met de mensheid en de aarde gebeurt. Alleen vanuit geraaktheid kunnen we ook weer opnieuw en verder bouwen aan een toekomst voor deze wereld.

Over vertrouwen gesproken: u hebt vast ook gehoord van het computerprogramma ‘Chat GPT’. Een programma waarmee je teksten kunt genereren over van alles en nog wat. Scholieren maken er hun werkstukken mee, studenten studeren ermee af en je kunt er de mooiste artikelen mee tevoorschijn toveren. Zomaar uit het niets, door het intoetsen van een trefwoord verschijnen er hele lappen tekst die voor publicatie vatbaar zijn. Maar dit nieuwe programma raakt ook aan een fundamenteel vertrouwen. Je kunt er niet meer op vertrouwen dat de tekst is ontstaan uit de individuele en authentieke geest van de schrijver. De tekst kan ook door een computer zijn gegenereerd.

Zo toetste ik ook mijn woord voor 2023 in: ‘vertrouwen’ en het programma ‘Chat GPT’ gaf de volgende tekst:

Vertrouwen is een gevoel van zekerheid of veiligheid in iemand of iets. Het kan betrekking hebben op een persoon, een groep, een organisatie, of een product. Vertrouwen kan worden opgebouwd of verloren en het is vaak een belangrijke factor in relaties, zakelijke transacties en maatschappelijke interacties.

Godsvertrouwen komt in deze beschrijving niet voor. Misschien heeft dat wel te maken met een kenmerk van mens-zijn dat een computerprogramma (nog) niet kàn: zingeving of betekenisgeving met een transcendente dimensie.

Daarvoor moet ik toch zijn bij de oude Bijbelteksten, waarin een prachtige psalm over ‘vertrouwen’ staat: een pelgrimspsalm. Voor mensen onderweg naar Jeruzalem, die worden belaagd door emotionele en fysieke gevaren. Hieronder staan het begin en het eind van de psalm afgedrukt. En natuurlijk, wij weten dat de Eeuwige ons niet kan behoeden voor ‘alle kwaad’. Oorlog, ziekte en verdriet, ze blijven maar voortbestaan. Maar ik vind het troostend te lezen hoe de psalmist een uiteindelijke geborgenheid ervaart, niet als een vaststelling, maar als vertrouwen.

Psalm 121, Een pelgrimslied

Ik sla mijn ogen op naar de bergen.

Van waar komt mijn hulp?

Mijn hulp komt van de Heer,

die hemel en aarde gemaakt heeft.

……

De Heer behoedt je voor alle kwaad,

Hij waakt over je leven,

de Heer houdt de wacht

over je gaan en je komen

van nu tot in eeuwigheid.

Anneke van der Velde