Overdenking

Het geschenk van de stilte

Heb de stilte lief boven alle dingen:

zij zal je een vrucht aandragen

die in woorden onmogelijk beschreven kan worden.

In het begin zijn wij het,

die onszelf dwingen te zwijgen.

Maar vervolgens groeit er uit ons zwijgen

iets dat ons tot het zwijgen aantrekt.

Dat God je het gevoel mag schenken van dat iets,

dat uit de stilte geboren wordt!

– Isaac van Ninivé

(Syrische woestijnmonnik, 7e eeuw n.C.) -

TER OVERDENKING      (september, oktober 2023)

 ‘Omdat ik me in de woorden niet red,

zeg jij voor mij,

stilte,

wat ik niet kan’

Deze woorden van Jose Saramago staan steeds op de liturgieën voor de stiltevieringen, die elke eerste donderdag van de maand in onze Remonstrantse kerk plaatsvinden. De stiltevieringen worden nu al anderhalf jaar lang georganiseerd, en worden goed bezocht. Juist ook door mensen buiten onze gemeente.

Natuurlijk staat de stilte centraal. Maar die wordt omlijst door prachtige muziek en zang. En door mooie teksten, zoals de hierboven geciteerde.

Ik heb veel stiltevieringen bijgewoond, en ik merk dat het ‘stil zijn’ steeds meer betekenis voor mij krijgt. In het begin was het soms ongemakkelijk om lang in gezamenlijkheid stil te zijn. Ik merkte alle geluiden op, hoorde mensen kuchen, hoesten en schuifelen, en probeerde zelf zo min mogelijk geluid te maken. Langzamerhand probeerde ik in dat alles tot een stil gebed te komen, door mijn gedachten uit te laten gaan naar degenen die mij lief zijn, het nieuws dat me heeft geraakt, de wereldproblemen… Maar ook naar de vreugde die me is toegevallen, de dankbaarheid die ik mag ervaren. Alles wat me bezighoudt, passeert zo de revue, en probeer ik in de stilte naar ‘een hoger plan’ te brengen. Dat is betekenisvol en heilzaam, om dat samen met anderen in stilte te doen. Te weten, dat je buurman of buurvrouw ook in gedachten is bij datgene wat hem of haar ten diepste bezighoudt.

De laatste tijd merk ik dat de stiltevieringen me nog iets anders brengen. Op een zeker moment stoppen de gedachten, datgene wat in woorden is te vatten. Dan komt er met de stilte een ontvangen, een open staan voor wat je van ‘gene zijde’ toevalt aan inzichten, aan woorden en ervaren. Van het zelf actor zijn in gebed en communicatie, komt er een beweging van de andere Actor, die geeft, spreekt en verbindt. Zoals de Deense filosoof en theoloog Soren Kierkegaard (1813-1855) heeft geschreven:

Stilte

Hoe aandachtiger en innerlijker mijn bidden werd

hoe minder ik te zeggen had.

Op het laatst werd ik helemaal stil.

Ik werd – en dat is misschien nog

een grotere tegenstelling met spreken –

ik werd iemand die luisterde.

Eerst dacht ik, dat bidden spreken was.

Maar ik leerde dat bidden

niet louter zwijgen is, maar luisteren.

Zo is het:

bidden wil niet zeggen: zichzelf horen praten;

bidden wil zeggen: stil worden en stil zijn

en wachten tot de biddende mens God hoort.

En zo komt het geluid van de gong, die de stilte beëindigt, voor mij steeds vaker te vroeg…

Wilt u ook eens een stilteviering bezoeken? De volgenden zijn op 7 september en 5 oktober, om 10.30 uur.

Anneke van der Velde