Overdenking

TER OVERDENKING

Anneke van der Velde

 ‘Vitaliteits challenge’

In een van de organisaties waar ik werk, is een ‘vitaliteits challenge’ georganiseerd. In goed Nederlands: een uitdaging op het gebied van vitaliteit. Werkgevers zijn zich er steeds meer van bewust dat fitte werknemers van belang zijn. Het ziekteverzuim gaat erdoor omlaag, en de productiviteit omhoog. Dus is er een ‘vitaliteits challenge’ in het leven geroepen. Om de twee weken wordt er een nieuwe uitdaging geformuleerd om fit en vitaal te blijven. Je kunt je ervoor inschrijven, en er zijn prijzen te behalen.

De ene keer gaat het om een uitdaging op het gebied van bewegen: allemaal twee weken lang tienduizend stappen per dag! De volgende keer om het aanleren van een gewoonte op het gebied van voeding. Het eten van drie stuks fruit per dag bijvoorbeeld gedurende twee weken (en liefst langer!), of het 24 x kauwen van je voedsel voordat je het doorslikt (serieus!). Allemaal goede gewoonten om fit en gezond te blijven als mens en als medewerker. En dan gaat het niet alleen om het lichamelijk welzijn. Ook het geestelijk welzijn komt aan bod. Twee weken lang positief denken, niet piekeren, voldoende rust nemen, etc. etc.

Ik heb er niets tegen. Sterker nog, ik probeer in mijn eigen leven ook goede gewoonten te implementeren om fit en gezond te zijn. Omdat ik me er prettig bij voel, en omdat ik in alle uitdagingen in mijn leven zo energiek mogelijk aan de start wil verschijnen. Het past ook een beetje in de tijd. Ik kan geen blad openslaan of er staan wel rijtjes met tips over hoe je een zo goed mogelijk lichamelijk en geestelijk welzijn bereikt.

Lichamelijk en geestelijk welbevinden is van belang en daar mag je best wat voor doen.

Het hele vitaliteitsgebeuren wekt bij mij eerlijk gezegd ook een beetje weerstand. De organisatie lijkt er impliciet mee uit te dragen dat het leven maakbaar is. Dat je je eigen gezondheid kunt onderhouden en verbeteren. Dat je volledig verantwoordelijk bent voor je eigen lichamelijk en geestelijk welbevinden. En laat die organisatie nu juist een revalidatiecentrum zijn. Waar de werknemers dag in dag uit worden geconfronteerd met de grilligheden van het lot. De jongeman die elke week een halve marathon rent, en die tóch een hersenbloeding krijgt. Een gezonde vrouw, die plotseling een auto ongeluk krijgt. Iemand die dagelijks aan yoga doet, gezond eet, een half uur sport, maar ‘gewoon’ een chronische ziekte onder de leden blijkt te hebben. De vitaliteits challenge lijkt ook een beetje een bezwering van de grilligheid van het lot te zijn.

Aandacht voor lichaam en geest is goed, vind ik. Een extra uitdaging op dat gebied ook. Maar -spreekt de dominee- het zou mooi zijn als er in die uitdagingen ook aandacht voor ‘de ziel’ zou zijn. Het is wat kunstmatig, en we zijn het scherpe onderscheid tussen lichaam, geest en ziel allang voorbij, maar u voelt waarschijnlijk wel aan wat ik bedoel. Aandacht voor de plek waar de liefde, de verbinding met de Eeuwige, de verbinding met je medemens en de wereld huizen. Ook de plek waar je onmacht te vinden is, je verdriet, en je besef van de geborgenheid. Ik las een mooi citaat over de ziel, uit de Joodse traditie (Elisa Klapheck, rabbijn):

“Elke nacht als we slapen, raken we tijdelijk onze ziel kwijt, aan God. We gaan dan een beetje dood. In de ochtend krijgen we onze ziel terug van God, en die ziel is dan weer rein. Net zo rein als in oorsprong. Daarom spreek ik liever over de ziel dan over de psyche. Door de oorspronkelijke reinheid van de ziel die niet weggaat, zit er in de ziel een helend vermogen. De goddelijke ziel, de nesjama, heeft daarom geen littekens, anders dan de psyche. Het lijkt alsof de psyche is onderworpen aan wetten en patronen: als je bepaalde nare dingen hebt meegemaakt, dan laat dat schadelijke sporen achter op je psyche. Dat geldt niet per se voor de ziel, die is van God gegeven, en daarom niet helemaal onderworpen aan wat er gebeurt. Op een bepaalde manier is de ziel daarom vrij.”

Ik vind het een mooie metafoor voor de ziel, en hoe juist de bewustwording van die ziel in jezelf kan zorgen voor vitaliteit en veerkracht. Elke ochtend opnieuw.

Misschien een mooie bezigheid voor de zomerperiode: een uitdaging op het gebied van aandacht voor je ziel; een ‘ziels-challenge’: ga eens elke ochtend op zoek naar je van God gegeven ziel, en probeer die recht te doen in je alledaagse bestaan

Zomernacht

Doe nu die gedachten dicht van je.

Denk nu eens liever niet na over morgen.

Kijk niet steeds weer die bosrand van gisteren

na, bramenplukker die je bent zoals vroeger

maar nu. Maak even geen onderscheid tussen

een wie en hoezo en de kans op anders.

Doe in je hoofd uit de lamp, hoor wat er is,

ademt en ritselt, kwaakt in de kikkers.

Leef met je lichaam van nachtwind de koelte.

Geeuw je een gat in het hart en proef het

zo rood als sap van bramen. Wees langzaam

door vogels gezongen het wordende licht.

C.O. Jellema

Uit: Stemtest, 2003

Een stem

Of God bestaat, ik weet het niet.

De religie rondom ons gaat van zijn bestaan uit,

vanzelfsprekend. Dat is voor mij niet zo.

Als ik ze hoor spreken,

komt er onverbiddelijk ongeloof in mij op.

Toch is er iets anders in mijn leven:

een stem die enerzijds binnen in mij is

en die anderzijds eigenlijk tot mij komt.

Ik kan die stem in ieder geval niet vereenzelvigen

met wat ik zeg of denk, hoop en vrees.

Het is niet zo duidelijk,

het is meer een zachte fluistering

vanuit een verborgen stilte.

Maar het is een stem getuigend van licht,

dat mij trekt.

Ik kom in beweging naar vrede toe, recht, vrijheid

en gemeenschap.

Het is een stem

‘die de stilte niet breekt’,

Zo zacht en innig,

maar tegelijkertijd onweerstaanbaar.

Die bindende stem noem ik – door de bijbel geleerd – God.

Hij is weerloos tegen elke ontkenning,

ook die van mij (en dat is goed),

maar Hij laat mij niet los.

Hij boeit mij, bemoedigt en troost mij.

Ik leef op zijn adem.

Bert ter Schegget

Theoloog, predikant en hoogleraar

(1927-2001)